Kto jest uprawniony, a kto zobowiązany?
Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
Z powyższego wynika, że:
– przy rozwodzie bez orzekania o winie uprawnionym do uzyskania alimentów i analogicznie zobowiązanym do płacenia alimentów jest małżonek niewinny;
– przy rozwodzie z winy obu stron uprawnionym do uzyskania alimentów i analogicznie zobowiązanym do płacenia alimentów jest małżonek współwinny.
Kiedy?
Przesłanką przedmiotową jest n i e d o s t a t e k. Obowiązek udowodnienia tej przesłanki spoczywa na uprawnionym. W niedostatku znajduje się ten, kto nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub części, a usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunku bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2000 r. I CKN 872/00). A zatem w niedostatku będzie nie tylko ten, kto nie dysponuje żadnymi środkami, ale i osoba, której usprawiedliwione potrzeby nie zostały w pełni zaspokojone.
Usprawiedliwione potrzeby, a nowy związek uprawnionego?
Usprawiedliwione potrzeby rozwiedzionego małżonka, pozostającego w związku nieformalnym (faktycznym), podlegają ocenie z uwzględnieniem także możliwości zarobkowych i majątkowych partnera rozwiedzionego w tym związku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2000 r., II CKN 1015/00).
Przez jaki czas?
Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Termin ten może zostać przedłużony przez sąd rodzinny ze względu na wyjątkowe okoliczności. Uprawniony może dochodzić przedłużenia tego terminu tylko w drodze powództwa.
Inni krewni?
Należy pamiętać, że obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu małżeństwa wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka.
